Sofija M. Šol: junakinja antinacističkog pokreta „Bela ruža“

Pod Hitlerovom vlašću, vlašću nacional-socijalističkog režima, Nemačka biva transformisana u totalitarnu državu koja je kontrolisala skoro sve aspekte života onih koji su se morali tom režimu pokoravati.

Sofija je rođena, kao četvrto od šestoro dece u porodici Šol, u Forhtenbergu (Nemačka) 1921. godine. Porodica se 1932. godine seli u Ulm. Robert Šol, otac porodice, je bio snažan protivnik politike Adolfa Hitlera i svoju decu je odgajao u skladu sa liberalnim idejama. Zbog toga je bio vrlo uznemiren kada se njegov sin Hans pridružio Hitlerovoj omladini, a ćerke – Sofi i Elizabet – postale članice Nemačke lige devojaka (BDM) 1933. godine. Te iste godine Hitler postaje nemački kancelar, a godinu dana kasnije proglašava sebe i za firera (vođu).

S obzirom na svoja pacifistička opredeljenja, liberalna mišljenja i luteranska moralna načela, premda razočaran postupcima svoje dece, Robert se nadao da će iz ličnog iskustva njegovi potomci uvideti sve zlo novouspostavljenog totalitarizma. Bio je u pravu.

Prvo suočavanje sa zabranama određenih pesama nastalih iz pera jevrejskih autora, „prinudno“ napuštanje škole dece judaističke veroispovesti, misteriozno nestajanje nastavnika koji se nisu slagalali sa vodećom politikom, zadavanje eseja od strane drugih profesora koji su za cilj imali potkazivanje vlastitih roditelja, celokupna propagandna mašinerija, sveopšta politička indoktrinacija, neprestana hapšenja od strane Gestapo-a, kao i donošenje Nirnberških zakona – su imali snažan uticaj na Hansa i Sofiju i njihovu promenu mišljenja o ispravnosti ciljeva nacionalsocijalističke politike.

Na temeljima suprostavljanja tim zabranama i sveopštem osvajačkom ludilu nastaće i antinacistički pokret Bela ruža.

Drugi svetski rat je stvarnost već godinu dana, a Sofija te 1940. godine završava školu i postaje vaspitačica. Sledeće godine na Univerzitetu u Minhenu postaje studentkinja biologije i filozofije. Njeni, već postojeći, antinacistički stavovi postaju još izraženiji i artikulisaniji pod uticajem profesora filozofije Kurta Hubera. Njen dečko, Fric Hartnagel, se bori u Staljingradskoj bici.

Hans je student medicine na istom Univerzitetu. On i njegove kolege - Vili Graf, Aleksandar Šmorel, Kristof Probs, Jugen Vitenstein – formiraju pokret koji dovodi u pitanje moralnu ispravnost nacističke vlasti, njen odnos prema Jevrejima, (ne)smisao rata i ratne propagande. Pokretu se pridružuje i Sofija. Kurt Huber prisustvuje nekim sastancima grupe, a mnogi drugi na različite načine doprinose širenju slobodne misli.

Bela ruža počinje sa pisanjem i distribuiranjem pamfleta. Pisana reč je njihov jedini instrument borbe. Drugačije mišljenje biva vidljivo ne samo na pamfletima, već i na grafitima širom Minhena, ali i drugih gradova Nemačke i Austrije.

Februara 1943. godine Sofija i Hans, sa punim koferom pamfleta, ulaze u zgradu Univerziteta „Ludvig Maksimilijan“ u Minhenu. Po hodnicima zgrade ostavljaju otkucani materijal, i dok poslednji listovi padaju sa trećeg sprata, nastaje pometnja usled izlaženja studenata sa predavanja. Međutim, brat i sestra, i u nastalom metežu, bivaju uhvaćeni i uhapšeni.

U januaru 1943. godine je održana konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu na kojoj je zaključeno da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati, otvoren je za rad Pentagon – najveća administrativna zgrada na svetu u kojoj je smešteno Ministarstvo odbrane SAD, izvršeno je prvo celodnevno bombardovanje ratne luke Vilhelmšafen, ali i Berlina od strane Britanije i Amerike. Iste godine je završena i bitka za Staljingrad u kojoj je Nemačka pretrpela velike gubitke, a u Jugoslaviji se odigrala bitka na Neretvi.

U februaru iste godine Sofija i Hans bivaju optuženi za tešku izdaju. Iako su na sebe preuzeli svu krivicu, ne uspevaju da spasu ostale članove grupe.

Istog dana nakon suđenja – 22. februara – Sofija, Hans i Kristof su osuđeni i pogubljeni na giljotini.

Bio je to lep i sunčan dan koji će ući u istoriju kao svetli primer nepristajanja na nepravdu.