Srpska književna tradicija mnogo je bogatija nego što se naoko čini. U školi su nam objašnjavanje gotovo svakog književnog pravca koji se kod nas javljao profesori započinjali sa: „U našoj zemlji se taj i taj pravac javio kasnije u odnosu na druge evropske zemlje”. To i nije toliko neobično, ako uzmemo u obzir istoriju naše države.
No, uprkos stalnom vremenskom zaostatku u odnosu na ostatak evropskog kontinenta, naše malo tlo ipak je uspelo da iznedri velika književna imena. Čak su se u jednom periodu našeg književnog plodotvornijeg stvaranja stvorile takve okolnosti da su kritičari oštro odbacivali pisce (nekad pravedno a nekad i nepravedno), koje je vreme progutalo i koji su pali u zaborav.
Takvo ime jeste i ono Lazara Komarčića. Ukoliko na internet pretraživaču ukucate „Lazar Komarčić” videćete da se ovim imenom zove Društvo ljubitelja fantastike. Upravo ovaj pisac smatra se autorom prvog srpskog naučnofantastičnog romana.
Njegova ličnost, kao i samo stvaranje, vrlo su autentični. Komarčić (1839– 1909) je bio pisac, novinar, učitelj, ali i krojač i kafedžija, urednik različitih književnih listova, neumorni putnik kroz različite gradove naše zemlje. Za svoga života napisao je čak 11 romana.
U mnogo čemu, Komarčić je bio ispred svog vremena. Tako je, na primer, u vremenu njegovog najplodonosnijeg stvaranja, dominantni književni žanr još uvek bio pripovetka. No, on se okrenuo formi koje će kod nas svoj procvat doživeti tek sa prvim decenijama 20. veka.
Interesantno je, takođe, da fantastika nije bila njegovo prvo opredeljenje. Za svoj roman „Kant našeg doba”, objavljenog pod nazivom „Jedan razoren um” dobio je 1893. godine nagradu Srpske kraljevske akademije (preteča današnje Srpske akademije nauka i umetnosti). No, ubrzo se okrenuo drugačijem stilu i 1902. godine na svetlost dana izlazi „Jedna ugašena zvezda”, prvi srpski naučnofantastični roman. Ne samo to, već ovaj roman spada u prve svetske romane ovoga žanra. Ne zaboravimo da je u periodu kada Komarčić stvara, živeo i stvarao Žil Vern.
Komarčić je, pored ovog romana, bio poznat i po svojim pripovetkama i ostalim romanima, i početkom 20. veka bio je među čitanijim piscima. No, njegova sudbina je umnogome slična onima koji su kasnije zaboravljeni i skrajnuti sa svetla književne pozornice. Njegovo političko delovanje, kao i novinarski angažman koji nije odgovarao tadašnjim napoštovanijim književnim kritičarima, uticali su na potiskivanje njegovog književnog rada.
Tadašnji strah i strepet u svetu književne kritike, najvažniji književni sudija, Jovan Skerlić, nije ga svrstao u svoju antologiju, i to je bilo dovoljno da Komarčić do današnjih dana ostane nepoznat ne samo među književnim laicima već i onima koji se književnošću bave.
Moguće je da je problem bio što fantastika nije bila njegovo jedino književno opredeljenje. Komarčićeva skonost ka sentimentalizmu bila je već prevaziđena književna pojava. Ipak, pored naučne fantastike, on je pisao i detektivske romane, koje takođe nisu bile čest književni izbor.
Otkuda, na kraju, to da, u periodu kada se prodaje na hiljade naučnofantastičnih knjiga, prvi srpski autor ovakve romaneskne forme ostane nepoznat? Zašto za Žila Verna svi znamo, a za Komarčića tek šačica ljudi? Smemo li dozvoliti da zaboravljamo i ostavljamo u prašini pisce koji su, makar u književnoj istoriji, bili bitna imena?
U toku je Sajam knjiga. Ako ste pravi knjiški moljac, dozvolite sebi da se okrenete i ovakvim manje poznatim imenima, proverite šta su pisali. Svaki ovakav pisac zaslužuje svog čitaoca. Ako ste još i ljubitelj naučne fantastike, Komarčićeve knjige, koje su konačno ponovo ugledale svetlost dana u našim knjižarama, samo čekaju na vas.
