Koračajući stopama srpskih heroina
Pixabay

Kako se približava 8.mart, Dan žena, Balkan insajt (Balkan Insight) bavi se proučavanjem zaveštanja srpskih heroina koje su postale besmrtne kroz nazive ulica, zgrada, statua i spomenika širom Srbije. 


Pažljivi prolaznici moći će bez problema da primete obeležja njihovog života i rada. 

Arhitektonsko nasleđe Jelisavete Nacić

U moru muških imena koje nose ulice Beograda, nedaleko od Skadarlije, takozvane boemske četvrti, nalazi se i ulica koja nosi ime prve žene koja je postala arhitekta, Jelisavete Nacić.

Jelisaveta Nacić razlikovala se po tome što je odabrala drugačiju profesiju i životni put od svojih vršnjakinja. Postala je prva žena koja je upisala Arhitektonski fakultet u Beogradu, 1896. godine.


Nacićeva je uspela da se pozicionira u tipično muškoj profesiji, dizajnirajući nekoliko značajnih privatnih i javnih zgrada u Beogradu. Nedaleko od ulice koja nosi njeno ime, može se pronaći i pravi arhitektonski legat


Na mestu gde se ulica Cara Dušana susreće sa Francuskom ulicom, nalazi se Crkva Svetog Aleksandra Nevskog. Nacićeva je projektovala crkvu u Moravskom stilu, koja je završena 1929. godine.

Wikimedia
Wikimedia

Takođe, pionirka arhitekture je uzela učešće u projektovanju parka na Kalemegdanu. Park sa Pariskom ulicom spaja njeno malo neo–barokno stepenište. Nedaleko od stepeništa, u ulici Kralja Petra, možete pronaći jedno od njenih najvećih arhitektonskih dostignuća. 


Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, gde je i osnovna škola Kralj Petar I, nalazi se pored katoličke Beogradske biskupije, ujedno je i deo  kulturnog nasleđa od 1965. godine. 

Neoklasična škola sa svojim dekorativnim art nouveau elementima, smatrala se kao moderna struktura koja se nije mogla uporediti sa ostalim školskim zgradama u vremenu izgradnje.

Arhitektonsko nasleđe postavilo je Nacićevu, neosporno, kao jednog najtalentovanijeg i najhrabrijeg arhitekte u modernoj srpskoj istoriji.

Zaboravljena ratna heroina

Ako odete izvan centra grada i uputite se ka južnom delu Beograda, Voždovcu, naići ćete na ulicu Milunke SavićNjeno ime ucrtano je kao srpska ratna heroina koja je učestvovala u Balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu.

U njenim ranim dvadesetim, Savićeva se prerušila u muškarca i pridružila srpskoj vojsci 1912. pod imenom Milun Savić . Njen identitet je prvi put otkriven 1913. godine, nakon ranjavanja i prijema u bolnicu. 


Nakon incidenta, Savićeva je nastavila svoje hrabro učešće u srpskoj vojsci, gde je stekla reputaciju odličnog ratnika.

Usled svog hrabrog učešća, primila je vojne počasti, Ruski Krst Svetog Đorđa i Francusku legiju časti.

Na adresi Milunke Savić 25, još uvek možete pronaći njenu kuću, prebivalište u kojem je ostala do svoje smrti, 1973. godine. U njeno sećanje, nedavno je na kući postavljena spomen ploča.


U opštini Novi Pazar, u jugozapadnoj Srbiji, takođe možete pronaći spomen – statuu koja je u njenu čast podignuta u rodnom selu Koprivnica, gde se nalazi kuća u kojoj je provela svoje detinjstvo.

Wikipedia
Wikipedia

Impresionistički tragovi u Beogradu i Čačku

Možda ste primetili ženu koja se nalazi na novčanici od 200 RSD, ali da li ste znali da je međunarodno priznata kao jedna od najvećih srpskih slikara dvadesetog veka?


Nadežda Petrović, rođena u Čačku, 1873. godine, u svojoj karijeri je putovala i radila u Francuskoj, Nemačkoj i Italiji, ali se uvek vraćala svojoj otadžbini. Savremenici su je doživljavali kao modernistu, a njene slike su bile kontroverza među kritičarima.


Takođe, Nadežda Petrović je ostala upamćena osim kao slikar i kao humanista, volontirajući kao medicinska sestra tokom Prvog svetskog rata.

U centru Čačka možete pronaći muzej posvećen Petrovićevoj, u kojem je izloženo blizu 400 njenih radova.

Wikimedia
Wikimedia

Zavod za zaštitu kulturnih spomenika, otvorio je memorijalni muzej posvećen Nadeždi i njenom bratu, avangardnom piscu Rastku Petroviću, u Beogradu 1974. godine. 


Muzej se nalazi u ulici Ljubomira Stojanovića 25 i prikazuje odabrane slike, pisma i predmete koji su pripadali Nadeždi i njenom bratu. U njenu čast su takođe podignute i dve statue, jedna u Čačku ispred Gimnazije, dok je druga u Pionirskom parku u Beogradu.

Kuća brilijantne Mileve Marić – Ajnštajn

Kada sledeći put budete posetili Novi Sad, možda čete želeti da prođete pored porodične kuće Ajnštajnove prve supruge i studijskog partnera.

Srpska fizičarka Mileva Marić Ajnštajn je bila jedna od Ajnštajnovih kolega na matematičkom i fizičkom departmanu, u Cirihu, 1896. godine.


Marić Ajnštajnova se isticala budući da je bila jedina žena u grupi od njih šestoro na univerzitetu. Neki akademici su se raspravljali o njenoj ulozi u Ajnštajnovim istraživanjima. Njihov brak je trajao do 1919. godine, i imali su dva sina.



Wikimedia
Wikimedia

Njena porodična kuća se nalazi u Kisačkoj ulici 20 u Novom Sadu, gde je provela veći deo svog života. Albert Ajnštajn ju je povremeno posećivao. 


Lokalni mediji izveštavaju da se planira renoviranje kuće do 2021. godine. Spomen pločice u njihovu čast postavljene su u Cirihu, Sremskoj Mitrovici i u univerzitetskom kampusu u Novom Sadu.


IZVOR: BalkanInsight