FOTO: Rent Apartmani
Verovatno vam se, kao i mnogima, više puta desilo da lutate pogledom preko celog Trga ne bi li ugledali osobu sa kojom se nalazite jer nikad niste sigurni da li će biti baš “kod konja” ili negde malo dalje, pa čak i da slučajno prođete pored nje ne primetivši je. Takođe, sigurno vam se desilo da slučajno poletite u zagrljaj osobe koja ima sličnu jaknu ili cipele kao vaš prijatelj, ali sva sreća pa makar zagrljaji još uvek nisu zabranjeni!
A čiji je zapravo to konj i od kada se nalazi na dobro poznatom mestu? Zašto se Trg Republike zove baš tako i šta simboliše?
Pre nego što je 1945. godine dobio svoj sadašnji naziv, Trg Republike bio je Pozorišni trg. Mnogi umetnici se i dan danas bore da se trgu vrati staro ime jer bi se, kako kažu, na taj način vratila i njegova prvobitna umetnička funkcija. Sam prostor formiran je početkom XVIII veka kada su Austrijanci na tom mestu podigli čuvenu Stambol-kapiju, najveću i najlepšu kapiju u gradu koja je ime, očigledno, dobila po Istanbulu, s obzirom na to da je put kroz nju vodio do osmanske prestonice. Putopisac Feliks Kanic sredinom 19. veka beleži da su sve ostale kapije bile „obične rupe u polupropalom palisadu sa nekoliko balvana iznad rova napunjenog vodom“.
Međutim, srpskom narodu sama kapija nije ostala u najlepšem sećanju s obzirom da su ispred nje u to vreme vršene odmazde nad stanovništvom. Takođe, za vreme Prvog srpskog ustanka, u borbi za Beograd 1806. godine u jurišu na Stambol-kapiju, poginuo je vojvoda Vasa Čarapić. Po njemu je ime dobila ulica koja ide od Trga Republike do Beogradske tvrđave. 1866. godine srpska vlast srušila je kapiju, a sam prostor je nakon toga bio zapušten sve do 1868. kada je podignuto Narodno pozorište zahvaljujući knezu Mihailu Obrenoviću III.
Pozorišni trg 1913. godine
FOTO: Pinterest
Spomenik knezu Mihailu Obrenoviću
1882. godine i knezu Mihailu odato je priznanje spomenikom koji je delo italijanskog slikara Enrika Pacija. Spomenik predstavlja princa koji jaše na konju i pokazuje prstom u pravcu juga. Na postolju spomenika prikazane su scene predaje vlasti neposredno pre odlaska Osmanlija sa ovih prostora, kao i drugi prikazi iz srpske istorije rađeni prema crtežima arhitekte Konstantina Jovanovića.
FOTO: Wikimedia
Nakon Pacijevog povratka u Firencu, u Beogradu se dugo prepričavalo da je neko od prisutnih na otkrivanju spomenika zamerio vajaru to što je knez prikazan bez šapke. U to doba svaki vojskovođa na konju bio je obavezan da nosi šapku. Tada se proširila priča da je zbog te greške vajar izvršio samoubistvo. To nije bila istina jer istorijski podaci govore da je Enriko Paci umro prirodnom smrću 1899. godine u Firenci. Sam Paci je bio toliko impresioniram srpskim mentalitetom, da je nakon što je napustio Srbiju napisao da iako je po nacionalnosti ponosni Italijan, u srcu ipak pripada Srbiji. Za vreme XIX veka trgovi u Beogradu i unutrašnjosti bili su mesta gde su se odvijale razne paradne manifestacije i ceremonijalne proslave vladara iz dinastije Obrenović.
U drugoj polovini XIX veka, na mestu današnjeg Narodnog muzeja, nalazili su se jednospratni dućani. Među njima je bila i čuvena boemska kafana "Dardaneli", stecište umetničkog sveta, nama poznata iz filma “Šešir profesora Koste Vujića”. Zgrada je 1903. godine srušena da bi se na njenom mestu podigla Uprava fondova, u kojoj je od 1952. godine i nastanjen Narodni muzej. Trenutno se radi na rekonstrukciji muzeja čiji je završetak najavljen za maj sledeće godine, a ministar kulture Ivan Tasovac najavio je promenu imena Narodnog muzeja u Beogradu u Narodni muzej Srbije.
Između dva svetska rata, Trg Republike je, baš kao i danas, bio omiljeno sastajalište Beograđana. Današnji izgled i ime Trg je dobio u godinama posle Drugog svetskog rata. Ovde su održane demonstracije 27. marta 1941. godine protiv potpisivanja pakta sa Nemačkom. Na istom mestu, Tito je održao svoj prvi posleratni miting u Beogradu, a sadašnji naziv, Trg Republike, dobio je u čast proglašenja Republike Jugoslavije 29. novembra 1945.
Trg Republike 70-ih godina XX veka
FOTO: Facebook
Danas Trg Republike, pored toga što predstavlja glavno mesto sastajanja s prijateljima, takođe predstavlja i kutak održavanja manifestacija poput dočeka Nove godine, skupova raznih organizacija, koncerata, ali i protesta - u suštini svih najvažnijih događaja. Možemo reći da je to mesto u Beogradu na kom mnogo različitih ljudi često traga za istim stvarima, a da toga i nisu svesni.
Ovaj tekst je deo serije #meetSerbia. Podelite ga!
Aleksandra je ambiciozna, odlučna, intuitivna, ali pre svega vizionar sa željom da promeni svet.
