FOTO: Freerange Stock
Arhitektura koja se pojavljuje kao okvir naučnofantastičnih filmova utiče na neke slučajeve budućeg izgleda grada. Ova filmska arhitektura može biti već postojeća, i to manje ili više izmanipulisana, ili može biti imitacija arhitekture sadašnjeg ili nekadašnjeg vremena. Takođe, može biti autentična invencija ili preuzeta arhitektura na osnovu opisanog izgleda iz književnosti.
U svakom slučaju, pojava ovih arhitektura na ekranu orijentiše zapažanje posmatrača i hrani kolektivnu svest o prostoru i arhitektonskim stilovima. Kroz ovaj proces stvara se povratno kolo u kom arhitektura koja se pojavljuje u filmskoj umetnosti utiče na buduću arhitekturu grada. Ovo se može shvatiti kao jedna vrsta „figurativnog zagađenja“ jedne arhitekture drugom. Primere možemo pronaći u žanru naučne fantastike gde je putem predviđanja kako će izgledati arhitektura budućnosti došlo do stvarnog uticaja na stvaranje iste, kroz manje ili više svesnu inspiraciju na projekte arhitekata.
Određene naučne, umetničke ili književne vizije direktno su mogle da utiču na stvaranje arhitekture, ali često je taj uticaj dolazio preko filmova, pružajući mnogo bliži i sličniji vizuelni prikaz i olakšavajući njihovo nastanjivanje u našem sećanju. Često se začarani krug praćen arhitektonskom idejom ili slikom kreće od nauke do književnosti, pa do crteža ili slike, čak i stripova i na kraju filmova odakle se dalje materijalizuju u stvarna arhitektonska dela.
Idući hronološkim redosledom, možemo se susresti sa ilustrovanim vizijama, kakve je imao Moziz King 1908. godine, pod nazivom San u Njujorku ili nešto kasnije, iz 1913. godine Grad budućnosti Harveja Vajlija Korbeta. Godine 1914. pojavljuje se projekat estetike futurizma Novi grad italijanskog arhitekte Antonija Santa Elija. Ova dela imaju velike sličnosti sa filmskom postavkom koja se kasnije javlja u Metropolisu, Frica Langa iz 1927. i u Samo zamislite Dejvida Batlera iz 1930.
U istom periodu, avangardna umetnost nudi sopstvene verzije modernog grada koje se podudaraju sa književnim zanesenjaštvom lepote haosa. Dva odvojena kolaža Pola Sitroena i Kazimira Posadeckog pod nazivom Metropolis i Grad života, datiraju iz 1923. i 1929. godine i predstavnici su tih umetničkih doprinosa slici grada. Takođe, 1929. godine pojavljuju se urbane vizije u istoj ravni kao što su Budući industrijski centar Nikolaja Marija Rubija i Tudurija ili Centar poslova budućnosti Hjua Ferisa. Putevi na različitim nivoima između visokih zgrada su jedna zajednička karakteristika ovih predloga i onih koji su već pomenuti.
Filmska paradigma svih ovih uticaja i estetskih zagađenja zove se Budući život Vilijama Kamerona Menzisa koji je premijerno prikazan 1936. godine. Nakon skoro potpunog uništenja civilizacije kao posledice ratova 20. veka, godine 2036. se gradi Everytown, podzemni grad koji će preživelima obezbediti tehnološko, uređeno i efikasno stanište. Ovaj model grada se razlikuje od onog mnogo haotičnijeg i poznatijeg kao Metropolis. Zasnovan je na romanu H. Dž. Velsa „Oblik stvari koji će doći“.
FOTO: Flickr
Ne kaže se uzalud da je ovaj autor poznat po svojim utopijskim vizijama počevši od transformacijske moći nauke i njenih tehnoloških aplikacija. Arhitektonska postavka ovog filma se oslanja na likove kao što su Le Korbizje, Fernan Leže i Laslo Moholji-Nađ. Takođe mu se pridodaju estetski uticaji stripova Fleša Gordona. Prema njegovoj viziji, arhitektura ovog budućeg grada inspirisana je trenutnim modelom komercijalne, poslovne zgrade ili hotela razvijenog oko ogromnog atrijuma, sa obiljem galerija, visećih pasarela i providnih liftova. Ove sličnosti su očigledne, na primer, u hotelima Džona Portmana u SAD-u.
Primer koji bi mogao da zatvori krug pomenutih veza između arhitekture i fantastičnih filmova, u neprekidnom procesu retroalimentacije, je pojavljivanje grada Primorja (Seaside) u filmskoj umetnosti. Reprezentativno delo novog urbanizma, izgrađeno na Floridi sa određenim nostalgičnim elementima, godine 1998. bilo je izabrano za snimanje filma Pitera Vira pod nazivom Turmanov šou, i predstavlja set za snimanje za seriju tipa rijaliti šou. To jest, prava arhitektura kao „glumica koja igra ulogu scene“. Radi se o obrnutom slučaju nego što je tipično za holivudske studije, čije su kompleksne rekreacije simulirale gradove svih perioda i kontinenata na manje više realističan, idealizovan ili čak bunovan način. Često nas neka urbanizacija ili turistički centar podsećaju na scenografiju naučnofantastičnog filma.
IZVOR: El Pais
